- Το περιεχόμενο που γράφουμε (ή που διαβάζουμε) σε ένα αποδεικτικό κείμενο είναι γύρω από τις πλευρές της έννοιας που εξετάζουμε στο κείμενο.
-Μερικές από τις συνηθισμένες και πιο σημαντικές πλευρές είναι ο ορισμός της έννοιας, η ποιότητά της αν δηλαδή αυτό που δηλώνει η έννοια είναι καλό ή κακό για τον άνθρωπο και την κοινωνία, τα αίτια που προκαλούν τη δράση της, τα ευμενή ή δυσμενή αποτελέσματα που φέρνει, το πώς θα περιορίσουμε τα τυχόν δυσμενή αποτελέσματά της ή πώς θα αυξήσουμε τις ευμενείς επιδράσεις της, κλπ.
-Σε ένα αποδεικτικό κείμενο που γράφουμε (ή που διαβάζουμε) μπορεί να εξετάζονται πολλές πλευρές ή μόνον δυο τρεις.- Στην έκθεση λυκείου όμως που γράφουμε εμείς ως μαθητές, εξετάζουμε εκείνες τις πλευρές
που μας ζητάνε να γράψουμε. Δεν είμαστε δηλαδή ελεύθεροι να γράψουμε όσες νομίζουμε. Εκτός αν μας αφήνουν την ελευθερία να γράψουμε αυτές που νομίζουμε ότι πρέπει να γράψουμε.
-Προτού προχωρήσω, πρέπει να πω ότι, πλευρές (ή οπτικές) είναι αυτά που μαθαίνουμε στο μάθημα της φιλοσοφίας ως "κατηγορίες του λόγου". Ο Αριστοτέλης είπε μερικές βασικές κατηγορίες, όπως και ο Εμ. Καντ. Σήμερα θεωρούν ότι οι κατηγορίες είναι αρκετές: Πχ ο ορισμός μιας έννοιας, τα αίτια, τα αποτελέσματα, η ιστορική ανασκόπηση, η υπερβολή, κλπ. *
- ΠΡΑΚΤΙΚΑ: Θα δώσω στο σημείο αυτό για παράδειγμα ένα διάγραμμα για ένα αποδεικτικό κείμενο:
-Έστω ότι εξετάζουμε στο κείμενό μας την έννοια διαφήμιση:
- Σε κάποια παράγραφό μας πρέπει να την ορίσουμε, να πούμε δηλαδή τι εννοούμε όλοι μας με τον όρο διαφήμιση.
-Σε άλλη παράγραφο να την εξετάσουμε από ιστορική άποψη/πλευρά (ότι και παλαιότερα υπήρχε, αλλά στις μέρες μας πήρε τη μεγάλη της έκταση και άνθιση).
-Σε άλλη ότι σαν θεσμός είναι καλή όταν γίνεται με μέτρο, και γίνεται κακή στην υπερβολή της.
-Σε άλλη ότι τα αίτια που την προκαλούν και την επιβάλλουν είναι η αύξηση των πωλήσεων και επομένως του κέρδους.
-Σε άλλη ότι τα αποτελέσματα που φέρνει εδώ και καιρό, επειδή γίνεται με κατά κόρον υπερβολή και χωρίς σχεδόν κανένα ηθικό φραγμό, είναι δυσμενή και είναι ότι παρασέρνουν τον κάθε καταναλωτή αλλά και κοινωνίες ολόκληρες σε υπερκατανάλωση, σε δανεισμό από τράπεζες για να επιτύχουν την επιθυμία για υπερκατανάλωση, σε παραμερισμό άλλων ουσιαστικών αναγκών, κτλ. Ή ακόμα παρασέρνουν κάποιον ή κάποιους και σε εγκληματικές ενέργειες για να αποκτήσουν χρήματα για να προβούν σε κατανάλωση. Ή ακόμα, όπως λέει σε ένα κείμενό του για τη διαφήμιση ο Ουμπέρτο Έκο, παρασέρνουν τους εργαζόμενους σε κινητοποιήσεις για αύξηση του μισθού τους ή και σε βίαιες ενέργειες.
-Τι πρέπει να κάνουμε για να περιορίσουμε τα δυσμενή αυτά αποτελέσματα της παράλογης διαφήμισης; να κάνουμε αυτό και εκείνο (πχ να κάνουμε ανάλογα μαθήματα στο σχολείο, διαβάζοντας άρθρα επιφανών διανοητών, να θέσουμε κανόνες για τη διαφήμιση και να επιβλέπουμε με αυστηρότητα την τήρησή τους, να μην παρασυρόμαστε από την διαφήμιση και να αποφεύγουμε ως άτομα την υπερκατανάλωση, κτλ).
-Ένα άλλο διάγραμμα για τη διαφήμιση μπορεί να περιέχει κάποιες από τις παραπάνω πλευρές, να μη ρίχνει το φως του σε κάποιες άλλες, πχ στον ορισμό μια και η έννοια διαφήμιση είναι πολύ γνωστή, και να προσθέτει ως πιο ενδιαφέρουσες άλλες που δεν αναφέρθηκαν παραπάνω έντονα. Πχ να τονίζει τις θετικές πλευρές της διαφήμισης, όπως ότι πληροφορεί το κοινό ότι διατίθεται στην αγορά ένα νέο είδος υπολογιστή που έχει τα τάδε και τάδε πλεονεκτήματα, που δεν τα έχουν άλλα, ή ότι κατασκευάστηκε το τάδε είδος τεχνητού χεριού που μπορεί να χρησιμοποιείται άνετα και εύκολα από ανάπηρους, κτλ.
-Ένα άλλο κείμενο για ένα άλλο "πράγμα", για μια άλλη έννοια, θα εξετάζει πάλι κάποιες πλευρές, αυτές ή εκείνες ανάλογα με το "πράγμα", ανάλογα με το σκοπό που γράφεται και ανάλογα με το συγγραφέα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Βλέπε και την 14η ανάρτηση σ' αυτό το μπλοκ όπου μιλώ για τις υποπλευρές μιας πλευράς.
ΒΛΕΠΕ ΕΠΙΣΗΣ στην 20η ανάρτηση όπου παραθέτω σχεδιαγράμματα για την έκθεση λυκείου (τι περιλαμβάνει ο πρόλογος, τι το κύριο μέρος της και τι ο επίλογος)
------------------
* Ο χρόνος και ο τόπος, που και αυτά είναι κατηγορίες, συμμετέχουν πάντοτε στο κείμενό μας, θέλουμε δεν θέλουμε. Πχ εξετάζοντας τη δια βίου παιδεία, αυτά που θα πούμε για το από πού και πότε άρχισε να απασχολεί το άτομο και την κοινωνία, θα αφορούν χρόνο αλλά και τόπο, μια που από κάπου κάποτε θα άρχισε και μετά επεκτάθηκε αλλού. Γράφει εξάλλου κανείς ένα κείμενο με κάποια καλή ή κακή πρόθεση και σκοπιμότητα. Οπότε στο κείμενο συμμετέχουν και οι κατηγορίες "σκοπός" και "σκοπιμότητα". Το πώς εκδηλώνεται, πχ η δια βίου παιδεία, αφορά "τρόπο". Προσθέστε και όσα είπαμε σε προηγούμενα σημεία για τον ορισμό, τα αίτια, τα αποτελέσματα, τη μεσότητα και την υπερβολή, για το τι πρέπει να γίνει κτλ, και θα δείτε αμέσως ότι σε ένα αποδεικτικό κείμενο ασχολούμαστε, χωρίς να το συνειδητοποιούμε ίσως και τόσο πολύ, με πολλές και διάφορες "κατηγορίες", με πολλές και διάφορες πλευρές και οπτικές του "πράγματος" που εξετάζουμε στο κείμενο.
===
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Μαθήματα για την έκθεση λυκείου = για μαθητές
- θέματα για τις πανελλήνιες εξετάσεις = για μαθητές
- Συλλογισμοί
- είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου