Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011

10) Ο πρόλογος στην έκθεση

4.343


(Ο πρόλογος στην έκθεση λυκείου και γενικά σε ένα αποδεικτικό κείμενο, πχ ερευνητικό. Θα παραθέσω  4 τρόπους προλόγου Α, Β, Γ, Δ. Μετά θα πω και ένα δυο ακόμα πράγματα σχετικά με τον πρόλογο, αλλά με πολύ συντομία και για τον επίλογο και για το κύριο μέρος της έκθεσης)

 Ο πρόλογος

- Για το πώς συντάσσουμε τον πρόλογο αναφέρουν χρήσιμες γνώσεις και γνώμες πολλοί φιλόλογοι στα δικά τους μπλοκ, που μπορούν οι μαθητές να τα βρουν εύκολα στο διαδίκτυο και να τα μελετήσουν.
- Από την πλευρά μου θα πω λίγα πράγματα, όσο είναι δυνατό πιο πρακτικά. (*)
-Αρχικά, θα παραθέσω δυο είδη προλόγων, από τα πολλά που υπάρχουν, και  στη συνέχεια θα δείξω με ένα παράδειγμα τον τρόπο που επιλέγουμε γνώσεις από κείμενα έγκριτων διανοητών για να τις χρησιμοποιήσουμε ως πρόλογο:

- Α) Υπάρχουν πάρα πολλά θέματα που σχετίζονται με όσα μας είπαν οι πρόγονοί μας, ή που εμείς ως συγγραφείς μπορούμε να τα συσχετίσουμε με κάτι από τα όσα μας είπαν οι πρόγονοί μας. Σε ένα τέτοιο θέμα μπορούμε να ξεκινήσουμε την έκθεσή μας με σκέψεις σαν τις εξής : Οι προγονοί μας, ανάμεσα στα τόσα σοφά ρητά που μας άφησαν σαν κληρονομιά είναι και το «τάδε».
- Πρακτική εφαρμογή: Θέμα για τη διαφήμιση: Πρόλογος: «Οι πρόγονοί μας ανάμεσα στην τόσο πλούσια κληρονομιά από ρητά και συμβουλές που μας άφησαν, είναι και το μηδέν άγαν, πρόσεχε δηλαδή να μην κάνεις κάτι με υπερβολή. Δυστυχώς αυτή τη σοφή συμβουλή και παραίνεση την έχουμε στις μέρες μας παραμελήσει τελείως ως προς τη διαφήμιση και διαφημίζουμε ως κοινωνία τα προϊόντα δικά μας και ξένα με ξέφρενους ρυθμούς και το χειρότερο κατά παράβαση ακόμα και ηθικών αρχών».
 > Κύριο μέρος: [συνέχισε με άλλη παράγραφο, πχ με τα αίτια ή με τα αποτελέσματα που έχει η διαφήμιση].

Β) Η Ιστορική ανασκόπηση είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να κατασκευάσουμε σε πολλές περιπτώσεις τον πρόλογό μας.
-Εφαρμογή: Θέμα η διαφήμιση: Πρόλογος: Αν ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στη διαφήμιση θα δούμε ότι πάντοτε υπήρχε. Σε παλιότερες εποχές με νηπιακή μορφή, λόγου χάρη σε μια αγορά ο καθένας διαλαλούσε το εμπόρευμα που πουλούσε, νηπιακή μορφή που εξακολουθεί και σήμερα να υφίσταται όπως ξέρουμε όλοι μας από τις λαϊκές αγορές. Την επαγγελματική της όμως μορφή η διαφήμιση την πήρε με την ανάπτυξη της τυπογραφίας, των εφημερίδων δηλαδή και των περιοδικών και στη συνέχεια με την εφεύρεση της ραδιοφωνίας. Την επιθετική της όψη, τέλος, αυτή που γνωρίζουμε όλοι μας, την ανακάλυψε κυρίως από τότε που εφευρέθηκε η τηλεόραση. Σήμερα εκτός από τους δρόμους αυτούς βαδίζει με δόξα και στη νέα λεωφόρο, στη λεωφόρο του διαδίκτυου.// Κύριο μέρος: (έστω ότι πάμε στο ποιες είναι οι αιτίες που συνετέλεσαν στην τόσο μεγάλη ανάπτυξη της διαφήμισης).



Γ) ΠΡΟΣΘΗΚΗ 29/10/2013 ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ: Υπάρχει ένας πολύ απλός τρόπος προλόγου: Είναι αυτός με τον οποίο θέτουμε το πρόβλημα (το ζήτημα, το θέμα) που θα μας απασχολήσει στην έκθεσή μας, για το οποίο θα γράψουμε στην έκθεσή μας. Ξεκινάμε λοιπόν με την εξής περίπου φράση: " Ένα από τα προβλήματα που απασχολεί σήμερα την κοινωνία είναι αυτό που σχετίζεται με το τάδε πράγμα": Πρακτική εφαρμογή: Έστω ότι θα γράψουμε έκθεση για τη διαφήμιση, οπότε γράφουμε στην αρχή "Ένα από τα σημαντικά προβλήματα που απασχολεί σήμερα τις κοινωνίες ιδιαίτερα των ανεπτυγμένων χωρών, είναι και εκείνο που σχετίζεται με τη διαφήμιση" (Πηγαίνουμε μετά σε άλλη παράγραφο, πχ ορισμού: " με τον όρο διαφήμιση εννοούμε . . ."). ΣΧΟΛΙΟ: Αυτός είναι ο πιο απλός τρόπος προλόγου, που δεν είναι βέβαια λογοτεχνικός. Θα τον συναντήσετε πάντως σε πολλά κείμενα και μάλιστα έγκριτων διανοητών. Εδώ τον παρουσιάζω πολύ συνεπτυγμένο, ενώ στα κείμενα των διανοητών θα τον βρείτε πιο ανεπτυγμένο, με περισσότερα δηλαδή λόγια και κάπως πιο λογοτεχνικό. 
   
 Δ) ΠΡΟΣΘΗΚΗ 10/9/14: > Αντιγράφω από το μπλοκ InfoKids.gr και από όσα γράφει εκεί η φιλόλογος Ιωάννα Σαββινίδου: > Για τον Πρόλογο: Η πιο ασφαλής μέθοδος είναι η λεγόμενη επαναδιαπραγμάτευση του θέματος, δηλαδή επαναλαμβάνουμε τα ζητούμενα (όχι βέβαια αυτολεξεί) του θέματος και καταλήγουμε στα κύρια ερωτήματα.
Π.χ Θέμα: Στην σημερινή εποχή παρά τη διαπιστωμένη ανεργία των αποφοίτων των ΑΕΙ και ΤΕΙ παρατηρείται ότι οι μαθητές αντιμετωπίζουν την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σαν μονόδρομο.
=Πρόλογος: Είναι γεγονός ότι οι στατιστικές των τελευταίων χρόνων έχουν αναδείξει μία μεγάλη αντινομία, την ολοένα αυξανόμενη ανεργία που πλήττει τους πτυχιούχους και από την άλλη πλευρά την σταθερή επιμονή των μαθητών να ακολουθήσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Καίριο λοιπόν ακούγεται το ερώτημα των πραγματικών αιτιών αυτής της κατάστασης και από την άλλη πλευρά κρίνεται αναγκαία η διέξοδος από αυτήν την κατάσταση.
(Σημείωσή μου): Για να επιτύχει ο εκθεσιογράφος τον πρόλογο με "επαναδιαπραγμάτευση", πρέπει να υποθέτει ότι το θέμα δεν είναι γραμμένο στην κόλλα. Έτσι πρέπει να πει σ' αυτόν που θα διαβάσει την έκθεσή του έστω και αν αυτός είναι ο καθηγητής του που του έδωσε το θέμα, να πει στην αρχή-στον πρόλογο δηλαδή- για ποιο θέμα θα του μιλήσει στην έκθεσή του. Θα το πει όμως το θέμα με λίγο διαφορετικά λόγια από αυτά που είναι γραμμένο στην κόλλα.

Λοιπες σκέψεις για τον πρόλογο:
1ο ) ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΕ ΠΡΟΛΟΓΟ ( Βλέπε και Υποσημείωση ***):
- Ένας τρόπος για να κάνουμε προλόγους, είναι όταν διαβάζουμε το κείμενο ενός διανοητή να προσπαθούμε να αποκομίσουμε από το κείμενο γνώσεις που θα μας χρησιμεύσουν για να κατασκευάσουμε/να συντάξουμε πρόλογο σχετικό με το θέμα που αναφέρεται στο κείμενο: 
ΕΦΑΡΜΟΓΗ: Διαβάζω το εξής απόσπασμα από κείμενο του Γ. ΡΟΖΟΚΟΥ:
-«Είναι παγκόσμια γλώσσα η γλώσσα της τέχνης, γιατί εκφράζει τις πανανθρώπινες αγωνίες, τους κοινούς πόθους και τους κοινούς στόχους του ανθρώπου ως πλάσματος του Θεού, με το σήμα, τις προδιαγραφές και τη σφραγίδα της ουράνιας καθαρότητας και ευαισθησίας και όχι με τις φυλετικές, τις φατριαστικές και τις εθνικιστικές προσμίξεις της ανθρώπινης αδυναμίας και ματαιοπονίας.
     Άλλωστε, αυτά που ενώνουν κατά βάθος τους ανθρώπους είναι πολύ περισσότερα
από αυτά που τους χωρίζουν κατά πλάτος. Πιο πολλά είναι τα σημεία επαφής με τους άλλους παρά τα σημεία τριβής.
    Η τέχνη, λοιπόν, που δεν πρέπει και δεν μπορεί να γίνει "της κοινωνίας η μαμή",
οφείλει εγκαταλείποντας τη νωχελική της αυταρέσκεια και την ελιτιστική της
αυτοαπομόνωση, να εκφράσει χωρίς διχαστικές τάσεις, μικρόψυχα διλήμματα και
ιδιοτελή προσχήματα, τις πανανθρώπινες ανησυχίες, αγωνίες και ευαισθησίες και να
γίνει ο συνεκτικός κρίκος ανάμεσα στη θεία μακαριότητα και στην ανθρώπινη
ματαιότητα».
>> ΑΠΟΚΟΜΙΖΩ ΓΝΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΕΠΙΛΕΓΩ ΩΣ ΠΡΟΛΟΓΟ ΓΙΑ ΕΝΑ ΘΕΜΑ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΑ ΕΞΗΣ ΛΙΓΑ:
Πρόλογος: «Η γλώσσα της τέχνης, όπως λένε μερικοί από τους πιο γνωστούς διανοητές και καλλιτέχνες, είναι παγκόσμια γιατί εκφράζει τις κοινές ευαισθησίες, αγωνίες και τους κοινούς πόθους και στόχους του ανθρώπου».

Παρατήρηση: Ο κάθε μαθητής μπορεί να επιλέξει όσα εκείνος νομίζει καλύτερα και να τα διατυπώσει με το δικό του τρόπο. Την μέθοδο αυτή μπορεί ο μαθητής να τη χρησιμοποιήσει, φυσικά, και σε άλλα κείμενα που θα έχουν άλλα θέματα, και συγκεκριμένα σε κείμενα με κοινωνικά θέματα.

2ο )(*) Προσθήκη 20/9/12: Το συναίσθημα και το λογοτεχνικό ύφος στην έκθεση λυκείου:
Η άποψή μου είναι η εξής:
- Στον πρόλογο καλό είναι να χρησιμοποιήσουμε σκέψεις που κρύβουν συναίσθημα και του προσδίδουν έτσι μια λογοτεχνική χροιά. Το ίδιο συμβαίνει και με τον επίλογο. Στο Κύριο Μέρος το συναίσθημα πρέπει να αποφεύγεται, κανένα δηλαδή συμπέρασμά μας να μη στηρίζεται σε συναίσθημα, αλλά αντίθετα κάθε συμπέρασμά μας να στηρίζεται σε ορθολογισμό.
Παραδείγματα:
- Έστω ο παρακάτω πρόλογος σε ένα θέμα για "τις παραδόσεις και τα επιτεύγματα του λαϊκού πολιτισμού κάθε λαού": Κάθε λαός μικρός ή μεγάλος, έχει τα ήθη και έθιμά του, αυτά που λέμε με ένα λόγο παραδόσεις, και τα επιτεύγματα του λαϊκού του πολιτισμού, που τον ξεχωρίζουν από τους άλλους. Παραδόσεις που μεταφέρονται εμπλουτισμένες από γενιά σε γενιά και που η αναζήτησή τους χάνεται στα βάθη των αιώνων. Επιτεύγματα που τα συναντάμε, μας γοητεύουν και μας αναγκάζουν να θαυμάζουμε τις προηγούμενες γενιές, να συνειδητοποιούμε πόσο πλούτο ψυχής και ικανότητες διέθεταν.
- Στο Κύριο Μέρος: Έστω ότι στο Κύριο Μέρος με θέμα τη φτώχεια, γράφουμε μια παράγραφο με θεματική πρόταση "φτώχεια δεν πρέπει να υπάρχει": Υπάρχουν δυο τρόποι να την αποδείξουμε. Ο πρώτος στηρίζεται στο συναίσθημα: "φτώχεια δεν πρέπει να υπάρχει γιατί μας θλίβει όλους"= αυτός ο τρόπος πρέπει να αποφεύγεται. Ο δεύτερος στηρίζεται στον ορθολογισμό: "φτώχεια δεν πρέπει να υπάρχει, γιατί υποβιβάζει το άτομο και το κυριότερο δεν του επιτρέπει να ξεδιπλώσει τις ικανότητές του, που ενδεχομένως να είναι πολύ σημαντικές όχι μόνο για το ίδιο το άτομο, αλλά και για την κοινωνία και την ανθρωπότητα ολόκληρη"= ορθολογικός τρόπος.
- Στον Επίλογο καλό είναι να χρησιμοποιήσουμε σκέψεις που κρύβουν συναίσθημα και του προσδίδουν έτσι μια λογοτεχνική χροιά. Έτσι σε ένα θέμα για τις βιβλιοθήκες γράφει ο Χορχέ Λ. Μπόρχες, στο τέλος, την εξής "αποστροφή" (αποστροφή εδώ σημαίνει στροφή από τον ορθολογισμό στο λογοτεχνικό, στο συναίσθημα): Βιβλιοθήκες είναι η μνήμη της ανθρωπότητας. Άτιμη μνήμη . . αλλά με την οποία θα κτίσουμε ένα μέλλον που θα μοιάζει, αδιόρατα, με την ελπίδα μας".

ΣΧΟΛΙΑ ΜΟΥ: Υπάρχει βέβαια περίπτωση ένας μαθητής να μη γράψει κάτι λογοτεχνικό στην έκθεσή του και η έκθεσή του να είναι πολύ καλή, γιατί θα έχει σωστά ή και σημαντικά συμπεράσματα και στη σειρά το ένα με το άλλο. Όπως υπάρχει και η αντίθετη περίπτωση, να γράψει κάποιος με λογοτεχνικό τρόπο ακόμα και το Κύριο Μέρος της έκθεσής του και η έκθεσή του να είναι πολύ καλή. Πάντως, ένας ορθολογιστής εκθεσιογράφος δεν πρέπει να αποφεύγει να γράφει τα απαραίτητα επίθετα, ούτε ένα λογοτέχνης να γράφει μελοδραματικά- ακόμα δηλαδή και τα λογοτεχνικά συμπεράσματά του πρέπει να είναι ορθολογιστικά, να συνδυάζει δηλαδή σε αυτά τη λογοτεχνία με τον ορθολογισμό.

(Υποσημείωση *** :  

-Στέκομαι στο «να συγκεντρώσουμε ιδέες», πράγμα που σημαίνει ότι αφού διαβάσεις ένα ενδιαφέρον κείμενο σε μια εφημερίδα, περιοδικό, σε ένα σχολικό βιβλίο και οπουδήποτε αλλού, κάνεις μέσα σου αμέσως μετά μια περίληψη των πιο βασικών σημείων για να τα χρησιμοποιήσεις όποτε σε χρειαστούν, είτε στον πρόλογο, είτε στον κύριο μέρος είτε στον επίλογο μιας έκθεσης που θα γράψεις. Και αυτό που σας λέω δεν είναι για μένα θεωρία, γιατί το χρησιμοποίησα στην τετάρτη γυμνασίου και μετά (στη σημερινή δευτέρα πρώτη λυκείου και μετά) με πολύ θετικά αποτελέσματα στις εκθέσεις που έγραφα.
- Το γράψιμο του προλόγου είναι ένα δύσκολο πράγμα, γιατί δεν υπάρχει κάποια μαγική μέθοδος που να το λύνει, πέρα από τα «γενικά» που λένε οι φιλόλογοι για τους τρόπους κατασκευής ενός προλόγου (γενικά που μας δίνουν όμως τις οδηγίες που πρέπει να έχουμε υπόψη μας) και πέρα από την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλει ο καθένας μας για να μπορεί να γράφει είτε πρόλογο, είτε επίλογο, είτε το κύριο μέρος μιας έκθεσης.

3ο)- Όσον αφορά τον Επίλογο: Θα πρέπει να διαβάσετε και να προσέξετε τις γενικές οδηγίες που δίνουν και γι’ αυτόν οι φιλόλογοι. Από τη μεριά μου θα πω κάποια ελάχιστα από την πείρα μου: ότι το κύριο μέρος της έκθεσης το κλείνουμε συνήθως με μια παράγραφο όπου κάνουμε ανακεφαλαίωση των κυριότερων συμπερασμάτων που γράψαμε στο κύριο μέρος, παράγραφος που θεωρείται ως ο πιο «απλός» επίλογος. Και αν θέλουμε και μπορούμε συνεχίζουμε τον επίλογο με μια δυο σύντομες ακόμα παραγράφους όπου λέμε τη γνώμη μας για το τι πρέπει να γίνει [πχ για να περιοριστούν τα δυσμενή αποτελέσματα της βίας αν αυτό είναι το θέμα μας στην έκθεση, ή πώς να οργανώσουμε καλύτερα την προστασία του περιβάλλοντος, αν θέμα μας είναι το περιβάλλον], ή όπου εκφράζουμε μιαν ευχή, αν το θέμα μας, επιτρέπει να κάνουμε ευχή.

4ο)-Σημείωση: Για το κύριο μέρος που είναι και το δυσκολότερο τμήμα μιας έκθεσης, τη γνώμη μου την είπα με συντομία στην ανάρτηση όπου μίλησα για το περιεχόμενο.
-Να προσθέσω εδώ ότι ένα κείμενο μπορεί να ξεκινάει χωρίς πρόλογο, οπότε ως πρόλογος θεωρείται η πρώτη του παράγραφος, ή να μην κλείνει με επίλογο οπότε ως επίλογος θεωρείται η τελευταία του παράγραφος, δεν μπορεί όμως όπως είναι φυσικό, να μην έχει κύριο μέρος. Απλώς, ένα κείμενο χωρίς πρόλογο είναι άκομψο και χωρίς επίλογο είναι σαν κάτι μισοτελειωμένο.Μπορεί όμως παρά ταύτα να είναι σπουδαίο. Γι' αυτό μην τα χάνετε, αλλά προτού ξεκινήστε την έκθεσή σας ηρεμήστε. Τα πράγματα θα γίνουν τότε πιο εύκολα και με καλύτερα αποτελέσματα. 
========

Τα ιστολόγιά μου




Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)