ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
-Η θεωρία λέει ότι η παράγραφος αναπτύσσεται "με λεπτομέρειες, με επεξηγήσεις, με παράδειγμα/παραδείγματα, με αιτιολόγηση/αιτιολογήσεις, με σύγκριση και αντίθεση, με αίτια, με αποτελέσματα, με ορισμό, με διαίρεση, με αναλογία, με επιχειρήματα, με συλλογισμό/συλλογισμούς, και με συνδυασμό αυτών των μεθόδων". (1*)
-Αυτά που λέει η θεωρία αφορούν όλα τα είδη παραγράφων, δηλαδή και του περιγραφικού και του αφηγηματικού και του αποδεικτικού λόγου (και των λόγων της πειθούς και του στοχασμού, που είναι συγγενικοί με τον αποδεικτικό λόγο).
-Από αυτά που λέει γενικά η θεωρία, ειδικά την αποδεικτική παράγραφο την αφορούν κυρίως τα εξής: "Η αποδεικτική παράγραφος αναπτύσσεται με παραδείγματα, με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με αίτια, με αποτελέσματα, με ορισμό, με διαίρεση, με αναλογία, με επιχειρήματα, με συλλογισμούς, και με συνδυασμό αυτών των μεθόδων".
-Διευκρινίζω ότι σε μια αποδεικτική παράγραφο, μπορεί και πρέπει πολλές φορές να βάλουμε μια ή περισσότερες επεξηγήσεις, αλλά αυτές τις βάζουμε μόνο και μόνο για να κατανοήσει ο δέκτης του λόγου μας τη σημασία κάποιων λέξεων που χρησιμοποιούμε στην παράγραφο. Επομένως, θα πω, ότι οι επεξηγήσεις συμμετέχουν βοηθητικά στην ανάπτυξη της παραγράφου. Δεν συμμετέχουν στη δημιουργία του συλλογισμού. Ενώ όλα τα άλλα χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του συλλογισμού που θα βάλουμε στην παράγραφό μας, συμμετέχουν στη δημιουργία του συλλογισμού.
ΠΑΡΑΠΕΡΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ:
-ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ/ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Στην αποδεικτική παράγραφο παίζουν το ρόλο αποδεικτικών προτάσεων. [Πχ "βία υπήρχε πάντα. Παράδειγμα για την προϊστορία η περίπτωση του Κάιν και Άβελ, για την αρχαιότητα η δουλεία, για το μεσαίωνα η περίπτωση της ιεράς εξέτασης, για τη μετέπειτα εποχή η αποικιοκρατία, οι φυλετικές, θρησκευτικές και πολιτικές διώξεις, και φυσικά οι πόλεμοι που δεν έλειψαν ποτέ"]. (2*)
-ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: στην αποδεικτική παράγραφο μια αιτιολόγηση είναι αποδεικτική πρόταση, πχ: "βία υπήρχε πάντα, γιατί τη βρίσκουμε σε κάθε εποχή της ιστορίας, ακόμη και της προϊστορίας". Ή "ο Σωκράτης ήταν θνητός, γιατί ήταν άνθρωπος". (3*)
-ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
-Η έννοια αίτια μας σπρώχνει να βρούμε τα κυριότερα αίτια (τους λόγους) γιατί συμβαίνει αυτό ή εκείνο, ή πόσα είναι τα αίτια, ή να πούμε σκέψεις για το πώς θα περιοριστούν τα δυσμενή αίτια που προκαλούν μια κατάσταση, ή πώς θα ενδυναμωθούν εκείνα που δημιουργούν στον άνθρωπο και την κοινωνία ευεργετικές επιδράσεις.
-Το ίδιο συμβαίνει και με την έννοια αποτελέσματα. Μας βοηθάει να δούμε ποια είναι τα ευνοϊκά για τον άνθρωπο και την κοινωνία αποτελέσματα από μια δράση ή ενέργεια, ή ποια είναι τα δυσμενή, και να σκεφθούμε πώς θα βελτιώσουμε τα ευεργετικά και πώς θα περιορίσουμε τα δυσμενή αποτελέσματα.
-Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΩΝ μας βοηθάει να σκεφτούμε και να σχηματίσουμε/ συγκεντρώσουμε αποδεικτικές και να βγάλουμε από αυτές ένα συμπέρασμα Πχ ο Ε. Παπανούτσος στο δοκίμιό του μαλακοί και σκληροί χαρακτήρες συγκρίνει τους μαλακούς και σκληρούς χαρακτήρες, "βλέπει" και λέει πώς συμπεριφέρονται οι μεν και πώς οι δε, και από αυτά που "βλέπει" και τα χρησιμοποιεί ως αποδεικτικές προτάσεις, βγάζει το συμπέρασμα ότι υπάρχουν, τουλάχιστον, δυο τύποι χαρακτήρων. Οι άνθρωποι του ναι και οι άνθρωποι του όχι.
-Η ΑΝΑΛΟΓΙΑ = σύγκριση δυο πραγμάτων που μοιάζουν, ή που θεωρούμε ότι μοιάζουν. Συγκρίνουμε δυο πράγματα που μοιάζουν πολύ, ή που εμείς ως συντάκτες μιας παραγράφου θεωρούμε ότι μοιάζουν πολύ, και βγάζουμε το πιθανολογικό συμπέρασμα ότι θα μοιάζουν και σε ένα άλλο σημείο που μας ενδιαφέρει.
-Τα σημεία ή σημείο που μοιάζουν πολύ χρησιμοποιείται σαν αποδεικτικό υλικό για να βγάλουμε ένα πιθανό συμπέρασμα, που υποθέτουμε ότι μπορεί να είναι σωστό, μπορεί όμως τελικά να είναι λάθος.
-Πχ "στην πλατεία του χωριού μου υπάρχει βρύση. Άρα είναι πιθανό να υπάρχει βρύση και στην πλατεία του χωριού που βρίσκομαι τώρα".
-Παρόμοιος συλλογισμός είναι και ο ακόλουθος: στη Γη υπάρχει ζωή γιατί υπάρχει νερό/ εάν υπάρχει και στον Άρη νερό τότε πρέπει να υπάρχει και εκεί ζωή.
-Στο συλλογισμό με το χωριό εύκολα διαπιστώνουμε, ερευνώντας την πλατεία, εάν το συμπέρασμά μας ότι υπάρχει βρύση είναι σωστό. Στο συλλογισμό με τη Γη και τον Άρη, δεν είναι βέβαια καθόλου εύκολο. Και δεν ξέρουμε ακόμα αν το συμπέρασμα αληθεύει- απλώς, πιθανολογούμε και στέλνουμε δορυφόρους για να το επιβεβαιώσουμε ή να το απορρίψουμε.
-Η ΔΑΙΡΕΣΗ: Διαιρούμε κάτι και μας βοηθάει να βγάλουμε κάποιο σχετικό συμπέρασμα. Πχ διαιρούμε την ποίηση σε επική, λυρική και δραματική και λέμε "η ποίηση χωρίζεται αδρομερώς σε επική, λυρική και δραματική".
-Ο ΟΡΙΣΜΟΣ: Υπάρχουν πολλά είδη ορισμών. Ο πιο απλός, που δεν τον χρησιμοποιούμε στο Λύκειο, είναι ο δεικτικός ορισμός πχ "να, αυτό το δέντρο είναι που το λέμε μηλιά". Ο ορισμός που χρησιμοποιούμε στο Λύκειο είναι εκείνος που είναι συμπέρασμα: πχ "κατανάλωση λέμε τη χρήση αγαθών ή υπηρεσιών που παράγουν άλλοι άνθρωποι".
-Για να είναι ορθός ένας τέτοιος ορισμός πρέπει βέβαια το συμπέρασμα που περιέχει να είναι σωστό και όχι λαθεμένο.
{-Μετά το συμπέρασμα πολλές φορές βάζουμε και παραδείγματα, οπότε ο ορισμός μας γίνεται πιο πλήρης και πιο κατανοητός, πχ "κατανάλωση είναι η χρησιμοποίηση αγαθών και υπηρεσιών που παράγουν και προσφέρουν άλλοι, όπως τροφίμων, ειδών ένδυσης και υπόδησης, ηλεκτρικού ρεύματος, το ταξίδι μας με αεροπλάνο ή άλλο μεταφορικό μέσο, η εξέτασή μας από έναν γιατρό, η περίθαλψή μας σε ένα νοσοκομείο, κτλ".
-Υπάρχει εξάλλου περίπτωση μετά τον ορισμό να γράψει κανείς και μερικές άλλες σκέψεις, που πρέπει να είναι οπωσδήποτε σχετικές και όχι άσχετες, σκέψεις που να αφορούν πχ τον σκοπό, τον τρόπο κλπ (διάλογος είναι η δια-λόγου επικοινωνία δυο τουλάχιστον προσώπων, // που γίνεται με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων πάνω σε ένα θέμα, // και με τρόπο που να δείχνει σεβασμό του ενός προς τον άλλο).
-Όταν ο ορισμός αποτελείται μόνο από το συμπέρασμα, τότε μιλάμε για στενό ορισμό. Τα παραδείγματα είναι αποδεικτικές προτάσεις που τον διευρύνουν, ενώ οι παραπέρα σχετικές σκέψεις τον κάνουν αναλυτικότερο, ακόμα δηλαδή πιο ευρύ}.
-ΟΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Λέγοντας η θεωρία "λεπτομέρειες" εννοεί ως προς την αποδεικτική παράγραφο "αποδεικτικές προτάσεις".
-Για να βγει ένα συμπέρασμα (άσχετα αν θα το γράψουμε στην αρχή της παραγράφου ή στο τέλος της) απαιτούνται αποδεικτικές προτάσεις, που η Φιλοσοφία τις ονομάζει "προκείμενες". Για να βγάλουμε από έναν συλλογισμό σωστό συμπέρασμα πρέπει και οι αποδεικτικές προτάσεις που θα χρησιμοποιήσουμε να είναι ορθές και σωστές (4*), όπως επίσης και επαρκείς. Αλλιώς το συμπέρασμά μας θα είναι λαθεμένο.
-Θα παραθέσω δυο παραδείγματα για να δείξω τι εννοούμε μη επαρκείς αποδεικτικές προτάσεις και τι επαρκείς.
α) Τη βία τη συναντάμε σ' όλη την ιστορική περίοδο. Στην αρχαιότητα με τη μορφή της δουλείας και στον μεσαίωνα με τον μανδύα της ιεράς εξέτασης.
ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ δεν λέμε εάν υπήρχε βία από το μεσαίωνα και μετά μέχρι σήμερα. Οι αποδεικτικές μας προτάσεις είναι λίγες, είναι ανεπαρκείς. Δεν καλύπτουν όλη την διάρκεια της "ιστορικής περιόδου". Αφήσαμε την παράγραφό μας μισοτελειωμένη.
β) Τη βία τη συναντάμε σ' όλη την ιστορική περίοδο. Στην αρχαιότητα με τη μορφή της δουλείας, στο μεσαίωνα ως ιερά εξέταση, μετέπειτα ως αποικιοκρατία, χωρίς να έχουν λείψει ποτέ μέχρι σήμερα φυλετικές διώξεις, θρησκευτικοί και ιδεολογικοί εξανδραποδισμοί, πόλεμοι, και κατακτήσεις και κατοχές ανεξάρτητων χωρών για τα οικονομικά συμφέροντα.
ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ αναφέρουμε αποδεικτικές προτάσεις για όλη τη διάρκεια "της ιστορικής περιόδου". Γι' αυτό είναι "επαρκείς". Η παράγραφός μας έχει πληρότητα.
=======
(1*) : Η αποδεικτική παράγραφος αναπτύσσεται και με συμπεράσματα από προηγούμενους συλλογισμούς μας. Αυτό μπορούμε να το πούμε και ως εξής: Σαν αποδεικτικές προτάσεις χρησιμοποιούμε πάρα πολλές φορές συμπεράσματα από προηγούμενους συλλογισμούς μας. Έτσι πχ το κοινό και παραδεκτό από όλους συμπέρασμα ότι "όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί", χρησιμοποιείται στο συλλογισμό: "όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί, ο Σωκράτης ήταν άνθρωπος, άρα ήταν θνητός". Έτσι, επίσης, τα συμπεράσματα α) η δουλεία στην αρχαιότητα ήταν μια μορφή έντονης βίας, β) η ιερά εξέταση στο μεσαίωνα ήταν μια μορφή έντονης βίας και γ) οι θρησκευτικοί, οικονομικοί, φυλετικοί, ιδεολογικοί εξαναγκασμοί, που δεν έλειψαν ποτέ, ήταν μορφές έντονης βίας // μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι "βία υπήρχε πάντα".
(2*) Να σημειώσω ότι, όπως λέει ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του, τα παραδείγματα μάς βοηθούν να κάνουμε επαγωγικούς συλλογισμούς. Είναι με άλλα λόγια αποδεικτικές προτάσεις για τέτοιους συλλογισμούς. Πιθανόν σήμερα, μάλιστα, μετά την τόση συσσώρευση γνώσης να είναι αποδεικτικές και για παραγωγικούς συλλογισμούς.
(3*) Πάρα πολλές φορές ένα παράδειγμα μπορεί να μετατραπεί και να εμφανιστεί ως αιτιολόγηση, ή μια αιτιολόγηση να εμφανιστεί ως παράδειγμα. Πχ α) βία υπήρχε πάντα "γιατί η δουλεία στην αρχαιότητα δεν ήταν παρά μια μορφή βίας, γιατί το ίδιο ήταν και η ιερά εξέταση στον μεσαίωνα ...", ή β) βία υπήρχε πάντα "όπως μαρτυρεί το παράδειγμα της δουλείας που υπήρχε στην αρχαιότητα, το παράδειγμα της ιεράς εξέτασης στο μεσαίωνα ...."}.
(4*) αποδεικτικές ορθές και σωστές = να έχουν δηλαδή σχέση με την πραγματικότητα. Πχ ένα παράδειγμα να είναι από τη πραγματικότητα, και να μην κατασκεύασμα της φαντασίας μας.
ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
-Η θεωρία λέει ότι η παράγραφος αναπτύσσεται "με λεπτομέρειες, με επεξηγήσεις, με παράδειγμα/παραδείγματα, με αιτιολόγηση/αιτιολογήσεις, με σύγκριση και αντίθεση, με αίτια, με αποτελέσματα, με ορισμό, με διαίρεση, με αναλογία, με επιχειρήματα, με συλλογισμό/συλλογισμούς, και με συνδυασμό αυτών των μεθόδων". (1*)
-Αυτά που λέει η θεωρία αφορούν όλα τα είδη παραγράφων, δηλαδή και του περιγραφικού και του αφηγηματικού και του αποδεικτικού λόγου (και των λόγων της πειθούς και του στοχασμού, που είναι συγγενικοί με τον αποδεικτικό λόγο).
-Από αυτά που λέει γενικά η θεωρία, ειδικά την αποδεικτική παράγραφο την αφορούν κυρίως τα εξής: "Η αποδεικτική παράγραφος αναπτύσσεται με παραδείγματα, με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με αίτια, με αποτελέσματα, με ορισμό, με διαίρεση, με αναλογία, με επιχειρήματα, με συλλογισμούς, και με συνδυασμό αυτών των μεθόδων".
-Διευκρινίζω ότι σε μια αποδεικτική παράγραφο, μπορεί και πρέπει πολλές φορές να βάλουμε μια ή περισσότερες επεξηγήσεις, αλλά αυτές τις βάζουμε μόνο και μόνο για να κατανοήσει ο δέκτης του λόγου μας τη σημασία κάποιων λέξεων που χρησιμοποιούμε στην παράγραφο. Επομένως, θα πω, ότι οι επεξηγήσεις συμμετέχουν βοηθητικά στην ανάπτυξη της παραγράφου. Δεν συμμετέχουν στη δημιουργία του συλλογισμού. Ενώ όλα τα άλλα χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του συλλογισμού που θα βάλουμε στην παράγραφό μας, συμμετέχουν στη δημιουργία του συλλογισμού.
ΠΑΡΑΠΕΡΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ:
-ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ/ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Στην αποδεικτική παράγραφο παίζουν το ρόλο αποδεικτικών προτάσεων. [Πχ "βία υπήρχε πάντα. Παράδειγμα για την προϊστορία η περίπτωση του Κάιν και Άβελ, για την αρχαιότητα η δουλεία, για το μεσαίωνα η περίπτωση της ιεράς εξέτασης, για τη μετέπειτα εποχή η αποικιοκρατία, οι φυλετικές, θρησκευτικές και πολιτικές διώξεις, και φυσικά οι πόλεμοι που δεν έλειψαν ποτέ"]. (2*)
-ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: στην αποδεικτική παράγραφο μια αιτιολόγηση είναι αποδεικτική πρόταση, πχ: "βία υπήρχε πάντα, γιατί τη βρίσκουμε σε κάθε εποχή της ιστορίας, ακόμη και της προϊστορίας". Ή "ο Σωκράτης ήταν θνητός, γιατί ήταν άνθρωπος". (3*)
-ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
-Η έννοια αίτια μας σπρώχνει να βρούμε τα κυριότερα αίτια (τους λόγους) γιατί συμβαίνει αυτό ή εκείνο, ή πόσα είναι τα αίτια, ή να πούμε σκέψεις για το πώς θα περιοριστούν τα δυσμενή αίτια που προκαλούν μια κατάσταση, ή πώς θα ενδυναμωθούν εκείνα που δημιουργούν στον άνθρωπο και την κοινωνία ευεργετικές επιδράσεις.
-Το ίδιο συμβαίνει και με την έννοια αποτελέσματα. Μας βοηθάει να δούμε ποια είναι τα ευνοϊκά για τον άνθρωπο και την κοινωνία αποτελέσματα από μια δράση ή ενέργεια, ή ποια είναι τα δυσμενή, και να σκεφθούμε πώς θα βελτιώσουμε τα ευεργετικά και πώς θα περιορίσουμε τα δυσμενή αποτελέσματα.
-Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΩΝ μας βοηθάει να σκεφτούμε και να σχηματίσουμε/ συγκεντρώσουμε αποδεικτικές και να βγάλουμε από αυτές ένα συμπέρασμα Πχ ο Ε. Παπανούτσος στο δοκίμιό του μαλακοί και σκληροί χαρακτήρες συγκρίνει τους μαλακούς και σκληρούς χαρακτήρες, "βλέπει" και λέει πώς συμπεριφέρονται οι μεν και πώς οι δε, και από αυτά που "βλέπει" και τα χρησιμοποιεί ως αποδεικτικές προτάσεις, βγάζει το συμπέρασμα ότι υπάρχουν, τουλάχιστον, δυο τύποι χαρακτήρων. Οι άνθρωποι του ναι και οι άνθρωποι του όχι.
-Η ΑΝΑΛΟΓΙΑ = σύγκριση δυο πραγμάτων που μοιάζουν, ή που θεωρούμε ότι μοιάζουν. Συγκρίνουμε δυο πράγματα που μοιάζουν πολύ, ή που εμείς ως συντάκτες μιας παραγράφου θεωρούμε ότι μοιάζουν πολύ, και βγάζουμε το πιθανολογικό συμπέρασμα ότι θα μοιάζουν και σε ένα άλλο σημείο που μας ενδιαφέρει.
-Τα σημεία ή σημείο που μοιάζουν πολύ χρησιμοποιείται σαν αποδεικτικό υλικό για να βγάλουμε ένα πιθανό συμπέρασμα, που υποθέτουμε ότι μπορεί να είναι σωστό, μπορεί όμως τελικά να είναι λάθος.
-Πχ "στην πλατεία του χωριού μου υπάρχει βρύση. Άρα είναι πιθανό να υπάρχει βρύση και στην πλατεία του χωριού που βρίσκομαι τώρα".
-Παρόμοιος συλλογισμός είναι και ο ακόλουθος: στη Γη υπάρχει ζωή γιατί υπάρχει νερό/ εάν υπάρχει και στον Άρη νερό τότε πρέπει να υπάρχει και εκεί ζωή.
-Στο συλλογισμό με το χωριό εύκολα διαπιστώνουμε, ερευνώντας την πλατεία, εάν το συμπέρασμά μας ότι υπάρχει βρύση είναι σωστό. Στο συλλογισμό με τη Γη και τον Άρη, δεν είναι βέβαια καθόλου εύκολο. Και δεν ξέρουμε ακόμα αν το συμπέρασμα αληθεύει- απλώς, πιθανολογούμε και στέλνουμε δορυφόρους για να το επιβεβαιώσουμε ή να το απορρίψουμε.
-Η ΔΑΙΡΕΣΗ: Διαιρούμε κάτι και μας βοηθάει να βγάλουμε κάποιο σχετικό συμπέρασμα. Πχ διαιρούμε την ποίηση σε επική, λυρική και δραματική και λέμε "η ποίηση χωρίζεται αδρομερώς σε επική, λυρική και δραματική".
-Ο ΟΡΙΣΜΟΣ: Υπάρχουν πολλά είδη ορισμών. Ο πιο απλός, που δεν τον χρησιμοποιούμε στο Λύκειο, είναι ο δεικτικός ορισμός πχ "να, αυτό το δέντρο είναι που το λέμε μηλιά". Ο ορισμός που χρησιμοποιούμε στο Λύκειο είναι εκείνος που είναι συμπέρασμα: πχ "κατανάλωση λέμε τη χρήση αγαθών ή υπηρεσιών που παράγουν άλλοι άνθρωποι".
-Για να είναι ορθός ένας τέτοιος ορισμός πρέπει βέβαια το συμπέρασμα που περιέχει να είναι σωστό και όχι λαθεμένο.
{-Μετά το συμπέρασμα πολλές φορές βάζουμε και παραδείγματα, οπότε ο ορισμός μας γίνεται πιο πλήρης και πιο κατανοητός, πχ "κατανάλωση είναι η χρησιμοποίηση αγαθών και υπηρεσιών που παράγουν και προσφέρουν άλλοι, όπως τροφίμων, ειδών ένδυσης και υπόδησης, ηλεκτρικού ρεύματος, το ταξίδι μας με αεροπλάνο ή άλλο μεταφορικό μέσο, η εξέτασή μας από έναν γιατρό, η περίθαλψή μας σε ένα νοσοκομείο, κτλ".
-Υπάρχει εξάλλου περίπτωση μετά τον ορισμό να γράψει κανείς και μερικές άλλες σκέψεις, που πρέπει να είναι οπωσδήποτε σχετικές και όχι άσχετες, σκέψεις που να αφορούν πχ τον σκοπό, τον τρόπο κλπ (διάλογος είναι η δια-λόγου επικοινωνία δυο τουλάχιστον προσώπων, // που γίνεται με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων πάνω σε ένα θέμα, // και με τρόπο που να δείχνει σεβασμό του ενός προς τον άλλο).
-Όταν ο ορισμός αποτελείται μόνο από το συμπέρασμα, τότε μιλάμε για στενό ορισμό. Τα παραδείγματα είναι αποδεικτικές προτάσεις που τον διευρύνουν, ενώ οι παραπέρα σχετικές σκέψεις τον κάνουν αναλυτικότερο, ακόμα δηλαδή πιο ευρύ}.
-ΟΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: Λέγοντας η θεωρία "λεπτομέρειες" εννοεί ως προς την αποδεικτική παράγραφο "αποδεικτικές προτάσεις".
-Για να βγει ένα συμπέρασμα (άσχετα αν θα το γράψουμε στην αρχή της παραγράφου ή στο τέλος της) απαιτούνται αποδεικτικές προτάσεις, που η Φιλοσοφία τις ονομάζει "προκείμενες". Για να βγάλουμε από έναν συλλογισμό σωστό συμπέρασμα πρέπει και οι αποδεικτικές προτάσεις που θα χρησιμοποιήσουμε να είναι ορθές και σωστές (4*), όπως επίσης και επαρκείς. Αλλιώς το συμπέρασμά μας θα είναι λαθεμένο.
-Θα παραθέσω δυο παραδείγματα για να δείξω τι εννοούμε μη επαρκείς αποδεικτικές προτάσεις και τι επαρκείς.
α) Τη βία τη συναντάμε σ' όλη την ιστορική περίοδο. Στην αρχαιότητα με τη μορφή της δουλείας και στον μεσαίωνα με τον μανδύα της ιεράς εξέτασης.
ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ δεν λέμε εάν υπήρχε βία από το μεσαίωνα και μετά μέχρι σήμερα. Οι αποδεικτικές μας προτάσεις είναι λίγες, είναι ανεπαρκείς. Δεν καλύπτουν όλη την διάρκεια της "ιστορικής περιόδου". Αφήσαμε την παράγραφό μας μισοτελειωμένη.
β) Τη βία τη συναντάμε σ' όλη την ιστορική περίοδο. Στην αρχαιότητα με τη μορφή της δουλείας, στο μεσαίωνα ως ιερά εξέταση, μετέπειτα ως αποικιοκρατία, χωρίς να έχουν λείψει ποτέ μέχρι σήμερα φυλετικές διώξεις, θρησκευτικοί και ιδεολογικοί εξανδραποδισμοί, πόλεμοι, και κατακτήσεις και κατοχές ανεξάρτητων χωρών για τα οικονομικά συμφέροντα.
ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ αναφέρουμε αποδεικτικές προτάσεις για όλη τη διάρκεια "της ιστορικής περιόδου". Γι' αυτό είναι "επαρκείς". Η παράγραφός μας έχει πληρότητα.
=======
(1*) : Η αποδεικτική παράγραφος αναπτύσσεται και με συμπεράσματα από προηγούμενους συλλογισμούς μας. Αυτό μπορούμε να το πούμε και ως εξής: Σαν αποδεικτικές προτάσεις χρησιμοποιούμε πάρα πολλές φορές συμπεράσματα από προηγούμενους συλλογισμούς μας. Έτσι πχ το κοινό και παραδεκτό από όλους συμπέρασμα ότι "όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί", χρησιμοποιείται στο συλλογισμό: "όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί, ο Σωκράτης ήταν άνθρωπος, άρα ήταν θνητός". Έτσι, επίσης, τα συμπεράσματα α) η δουλεία στην αρχαιότητα ήταν μια μορφή έντονης βίας, β) η ιερά εξέταση στο μεσαίωνα ήταν μια μορφή έντονης βίας και γ) οι θρησκευτικοί, οικονομικοί, φυλετικοί, ιδεολογικοί εξαναγκασμοί, που δεν έλειψαν ποτέ, ήταν μορφές έντονης βίας // μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι "βία υπήρχε πάντα".
(2*) Να σημειώσω ότι, όπως λέει ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του, τα παραδείγματα μάς βοηθούν να κάνουμε επαγωγικούς συλλογισμούς. Είναι με άλλα λόγια αποδεικτικές προτάσεις για τέτοιους συλλογισμούς. Πιθανόν σήμερα, μάλιστα, μετά την τόση συσσώρευση γνώσης να είναι αποδεικτικές και για παραγωγικούς συλλογισμούς.
(3*) Πάρα πολλές φορές ένα παράδειγμα μπορεί να μετατραπεί και να εμφανιστεί ως αιτιολόγηση, ή μια αιτιολόγηση να εμφανιστεί ως παράδειγμα. Πχ α) βία υπήρχε πάντα "γιατί η δουλεία στην αρχαιότητα δεν ήταν παρά μια μορφή βίας, γιατί το ίδιο ήταν και η ιερά εξέταση στον μεσαίωνα ...", ή β) βία υπήρχε πάντα "όπως μαρτυρεί το παράδειγμα της δουλείας που υπήρχε στην αρχαιότητα, το παράδειγμα της ιεράς εξέτασης στο μεσαίωνα ...."}.
(4*) αποδεικτικές ορθές και σωστές = να έχουν δηλαδή σχέση με την πραγματικότητα. Πχ ένα παράδειγμα να είναι από τη πραγματικότητα, και να μην κατασκεύασμα της φαντασίας μας.
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Μαθήματα για την έκθεση λυκείου = για μαθητές
- θέματα για τις πανελλήνιες εξετάσεις = για μαθητές
- Συλλογισμοί
- είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου