Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

4) Βασικά λάθη στην έκθεση και γενικά στο κείμενοεπεξηγήσεις, διάφορες πληροφορίες

Σ' αυτή την ανάρτηση θα ασχοληθώ με μερικά βασικά λάθη που φτωχαίνουν την έκθεσή μας, που την υποβαθμίζουν (και γενικά ένα αποδεικτικό κείμενο).

Α) ΟΧΙ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΛΕΞΕΩΝ - ΤΑ ΣΥΝΩΝΥΜΑ
-Μπορεί να έχουμε γράψει στην έκθεσή μας δυνατές ιδέες, να έχουμε δηλαδή βγάλει από τους συλλογισμούς μας δυνατά συμπεράσματα, αλλά να επαναλαμβάνουμε τις ίδιες και τις ίδιες λέξεις, με συνέπεια μ' αυτό τον τρόπο να υποβαθμίζουμε μόνοι μας το γραπτό μας (να υποβαθμίζουμε την έκφρασή μας). Προσέχουμε λοιπόν και γράφουμε μια λέξη ή μια φράση μια δυο φορές και μετά για να μην  ξαναχρησιμοποιήσουμε παρακάτω την ίδια, βάζουμε κάποια συνώνυμή της.
- Αυτή είναι η μεγάλη χρησιμότητα των συνώνυμων: μας βοηθάνε να αποφεύγουμε τις επαναλήψεις.

- ΟΧΙ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΝΟΗΜΑΤΩΝ : Πρέπει επίσης να προσέχουμε να μην επαναλαμβάνουμε ένα νόημα που το έχουμε ήδη διατυπώσει στο γραπτό μας. Αυτό μάλιστα, είναι ακόμα σοβαρότερο λάθος. Η μόνη περίπτωση να ξαναδιατυπώσουμε ένα νόημα (πχ ένα συμπέρασμα), είναι όταν μας βοηθάει να βγάλουμε ένα άλλο, νέο συμπέρασμα.

Β) Όχι πολλές επεξηγήσεις: Επεξηγήσεις πρέπει να βάζουμε όταν πρέπει και όσες πρέπει. Δεν βάζουμε άσκοπα, και μάλιστα τη μια πάνω στην άλλη.

Γ) Όχι πολλές πληροφορίες και, ακόμα χειρότερα τη μια συνέχεια με την άλλη.
     > Βλέπε στο γ΄ τεύχος του σχολικού βιβλίου Έκφραση-Έκθεση, στη σελίδα 122, το δοκίμιο "ένα δευτερότερο Καβαφικό ποίημα", που είναι γεμάτο από πληροφορίες, έτσι που χάνεις ή που ιδρώνεις για να βρεις  το συλλογισμό που αποδεικνύει ότι το ποίημα είναι δευτερότερο. Αυτό συμβαίνει με πολλούς κριτικούς λογοτεχνικών έργων, κινηματοφραφικών ταινιών κλπ.
     > ΚΑΝΟΝΑΣ : το κείμενο που γράφουμε, πχ μια έκθεση, πρέπει να το γράφουμε  έτσι που να το  κατανοεί αυτός που θα το διαβάσει αμέσως, σε "πρώτη ανάγνωση" όπως λέμε.

Δ) Προηγουμένως μιλήσαμε για κάποια λάθη που κάνουμε όταν γράφουμε μια έκθεση λυκείου, και συγκεκριμένα για την επανάληψη λέξεων, για την επανάληψη νοημάτων, για τις άσκοπες επεξηγήσεις και για τις πολλές και απανωτές πληροφορίες, που κουράζουν τον αναγνώστη και δεν τον βοηθούν να παρακολουθήσει με άνεση και να κατανοήσει το συλλογισμό που βάζουμε στην παράγραφό μας.

- Εδώ θέλω να επιστήσω την προσοχή των μαθητών:
Δ1) στο ότι η απόδειξη στην παράγραφο πρέπει να είναι επαρκής, να βάζουμε δηλαδή όσες αποδεικτικές προτάσεις, όσες προκείμενες πρέπει και όχι λιγότερες, και
Δ2) να μη βάζουμε περισσότερες από όσες πρέπει.
-Στην περίπτωση που βάζουμε λιγότερες μιλάμε για ανεπάρκεια, στην περίπτωση που βάζουμε περισσότερες μιλάμε, αντίθετα, για πλατειασμό, δηλαδή για άσκοπη πολυλογία, για περιττολογία.

- Ένα σύντομο παράδειγμα για την ανεπάρκεια αποδεικτικών προτάσεων: "Βία υπάρχει πάντα. Στην αρχαιότητα υπήρχε με τη μορφή της δουλείας, στη αναγέννηση και μετά με την αποικιοκρατία, τις φυλετικές, θρησκευτικές και ιδεολογικές διώξεις, με τους πολέμους, τις υποδουλώσεις λαών, ακόμα και με τις σφαγές ολόκληρων πληθυσμών".
 = Στο συλλογισμό μας αυτό, στην παράγραφό μας αυτή, παραλείψαμε να μιλήσουμε για το μεσαίωνα, δεν γράψαμε ούτε μια αποδεικτική που να αποδεικνύει ότι βία υπήρχε και στο διάστημα από την αρχαιότητα μέχρι την αναγέννηση. = Οι αποδεικτικές μας προτάσεις είναι ανεπαρκείς, είναι λίγες. Η παράγραφός μας δεν έχει πληρότητα.

- Ένα σύντομο παράδειγμα για τον πλατειασμό: "Βία υπάρχει πάντα. Εμφανίζεται από τα πρώτα βήματα του ανθρώπου, με τον Κάιν και τον Άβελ. Στην αρχαία Αίγυπτο με την υποδούλωση των Ιουδαίων, στην Αθήνα και ιδίως στη Ρώμη με τους δούλους από αιχμαλωσίες, στο μεσαίωνα με τις σταυροφορίες και με τις θρησκευτικές διώξεις από τη λεγόμενη ιερά εξέταση, στην Αναγέννηση με με τις σφαγές των ιθαγενών από τους Ισπανούς στη νότια Αμερική, με την αποικιοκρατία και το δουλεμπόριο από τους Άγγλους, Πορτογάλους, ακόμα και Ολλανδούς, ενώ στη νεότερη εποχή μέχρι σήμερα με τις θρησκευτικές διώξεις που συνεχίστηκαν, με τη βιομηχανική επανάσταση του 1800 που υποχρέωνε να δουλεύουν για να ζήσουν ακόμα και παιδιά 4 ετών, με τις σφαγές από το 1914 Ελλήνων και Αρμενίων από τους Τούρκους , με το φασισμό και ιδίως το ναζισμό που υποδούλωσε τη μισή Ευρώπη, με το σταλινισμό που εξολόθρευσε πολλά εκατομμύρια αντιφρονούντων, και πιο πρόσφατα με την παξ αμερικάνα με τον πόλεμο στο Βιετνάμ". =
.= Στην παράγραφό μας αυτή έχουμε πλατειασμό. Αναφέρουμε πολλά για να αποδείξουμε ότι βια υπάρχει πάντα.

>  Και λιγότερα θα αρκούσαν, πχ "Βία υπάρχει πάντα. Στην αρχαιότητα υπήρχε με τη δουλεία, στο μεσαίωνα με την ιερά εξέταση, στην αναγέννηση και μετά μέχρι σήμερα με την αποικιοκρατία, με τις θρησκευτικές, φυλετικές και ιδεολογικές διώξεις, με τους πολέμους που δεν έλειψαν ποτέ, με τις σφαγές και μετακινήσεις πληθυσμών, με το φασισμό, ναζισμό, σταλινισμό, αλλά και με τον αμερικανισμό στο Βιετνάμ και με τον παντουρκισμό που τον νιώθει ακόμα η Κύπρος στο πετσί της".

Τέλος, ας πω ακόμα ότι πρέπει να προσέχουμε όχι μόνο τη θεματική πρόταση που γράφουμε σε μια παράγραφο που πρέπει να την αποδεικνύουμε όλη,
> αλλά να προσέχουμε και αν μια αποδεικτική που γράψαμε έχει ανάγκη από απόδειξη και να την αποδεικνύουμε για να μη θεωρηθεί ισχυρισμός ( πχ. "το κατάστημα Χ είναι καλό, γιατί είναι μοντέρνο, και είναι μοντέρνο γιατί έχει έπιπλα της πιο πρόσφατης μόδας, γιατί είναι καθαρό, γιατί έχει καλές τιμές και καλή περιποίηση " = όπου η αποδεικτική είναι μοντέρνο αποδεικνύεται με αποδεικτική που αφορά ειδικά αυτήν "είναι μοντέρνο γιατί έχει έπιπλα της πιο πρόσφατης μόδας". = με άλλα λόγια: η βασική αποδεικτική πρόταση 'γιατί είναι μοντέρνο' ενισχύεται από τη βοηθητική αποδεικτική πρόταση 'γιατί έχει έπιπλα της πιο πρόσφατης μόδας').
          { Ένα ακόμα παράδειγμα με απόδειξη αποδεικτικής:
Θεματική πρόταση: Οι συγκοινωνίες και οι ωφέλειές τους είναι ένα θέμα για μαθητές Γυμνασίου, αλλά από ορισμένους θεωρείται κατάλληλο και για μαθητές λυκείου.
Αποδεικτική: Γιατί κρύβει πολλές πτυχές μερικές από τις οποίες δεν μπορούν ακόμα  να ανακαλύψουν οι μαθητές Γυμνασίου, ενώ μπορούν και πρέπει να τις ανακαλύψουν οι μαθητές λυκείου,
(αποδεικτική για την αποδεικτική:) εξαιτίας των περισσότερων γνώσεων που στο μεταξύ απέκτησαν και της μεγαλύτερης τριβής τους με την έκθεση και τα αιτήματά της}.

> ακόμα, να προσέχουμε οι αποδεικτικές προτάσεις που γράφουμε, να είναι σχετικές και όχι άσχετες με το θέμα, με τη θεματική δηλαδή πρόταση. (Πχ, δεν μπορούμε να πούμε ότι φίλος μου ο Ανδρέας δεν έμεινε έγκυος, γιατί έπαιρνε αντισυλληπτικό χάπι- ενώ το σωστό είναι να πούμε ότι δεν έμεινε έγκυος γιατί είναι άντρας, και οι άντρες από τη φύση τους δεν μένουν ποτέ σε κατάσταση εγκυμοσύνης). (Το παράδειγμα αυτό είναι χιουμοριστικό, αλλά δείχνει νομίζω έντονα το τι πάει να πει "άσχετη αποδεικτική").
- Ας προσθέσω ακόμα ένα παράδειγμα με άσχετη αποδεικτική:
Δεν μπορούμε να πούμε ότι το κατάστημα Χ είναι μοντέρνο "γιατί ο καταστηματάρχης είναι νέος άνθρωπος" = γιατί μιλάμε για το κατάστημα και όχι για τον καταστηματάρχη, άρα η αποδεικτική μας πρόταση είναι άσχετη με το θέμα.

Ε) Η μεσότητα στο συλλογισμό

- Στους συλλογισμούς που γράφουν στις παραγράφους τους, θα συμβούλευα τους μαθητές να κρατάν όσο το δυνατό περισσότερο το μέτρο και να αποφεύγουν τις υπερβολές. Θα παραθέσω παρακάτω μια παράγραφο από το μπλοκ ενός φιλόλογου και θα τη σχολιάσω στο τέλος:



Θεματική περίοδος
 Ανάμεσα στον αθλητισμό και στον πρωταθλητισμό υπάρχουν πολλές και σημαντικές διαφορές.
Λεπτομέρειες:
α’ μέλος
Ο αθλητισμός έχει άμεση σχέση με την υγεία του ανθρώπου, πνευματική και ψυχική’ συντελεί στην καλή λειτουργία του οργανισμού και ψυχαγωγεί τον αθλούμενο.
Συμβάλλει, επίσης, στην  όξυνση της σκέψης, στην κοινωνικοποίηση του αθλούμενου, στη σύσφιγξη των σχέσεων και στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών.
β’ μέλος
Αντίθετα, ο πρωταθλητισμός  είναι παραφθορά του αθλητικού ιδεώδους. Η εθνική, ή η παγκόσμια πρωτιά, η ικανοποίηση των απαιτήσεων του χορηγού ή του κράτους, η ανταγωνιστική νοοτροπία υπεροχής με κάθε μέσο εξωθούν τον αθλητή σε ενέργειες και μέσα που δε συνάδουν  με το πνεύμα του αθλητισμού. Η χρήση απαγορευμένων ουσιών και οι εξοντωτικές μέθοδοι προπόνησης, ο αμείλικτος ανταγωνισμός επικράτησης όχι μόνο αθλητών ή ομάδων, αλλά κρατών, ο φανατισμός και η βία που υπάρχουν σε τέτοιες καταστάσεις εκφυλίζουν τον αθλητισμό.
κατακλείδα
Ένα χάσμα, λοιπόν, που φαίνεται αγεφύρωτο, χωρίζει τον αθλητισμό από τον πρωταθλητισμό.


ΣΧΟΛΙΑ ΜΟΥ:
1) Νομίζω η άποψη ότι «ο πρωταθλητισμός είναι παραφθορά του αθλητικού ιδεώδους» είναι με υπερβολή, γιατί παραγνωρίζει ότι υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ο πρωταθλητισμός γίνεται με όλους τους κανόνες τους αθλητισμού, και επομένως σ’ αυτές τις περιπτώσεις όχι μόνον δεν παραβιάζεται το αθλητικό ιδεώδες αλλά αντίθετα εξαίρονται οι δυνατότητες της ανθρώπινης θέλησης και προσπάθειας.
2) Η διατύπωση κατά συνέπεια, κατά τη γνώμη μου πάντοτε, θα έπρεπε να είναι διαφορετική: πχ,
«-Θεματική πρόταση/περίοδος: Ανάμεσα στον αθλητισμό και στον πρωταθλητισμό υπάρχουν μερικές φορές  πολλές και σημαντικές διαφορές.
 Α΄ μέρος σύγκρισης : Ο αθλητισμός έχει άμεση σχέση με την υγεία του ανθρώπου, πνευματική και ψυχική’ συντελεί στην καλή λειτουργία του οργανισμού και ψυχαγωγεί τον αθλούμενο. Συμβάλλει, επίσης, στην  όξυνση της σκέψης, στην κοινωνικοποίηση του αθλούμενου, στη σύσφιγξη των σχέσεων και στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών.
Β΄ Μέρος σύγκρισης- Αν αντίθετα, γίνεται από τον αθλητή ή την αθλήτρια παραβίαση των κανόνων μόνο και μόνο για να έρθει πρώτος, και ιδίως χρήση απαγορευμένων ουσιών, τότε εκφυλίζεται και καταστρέφεται η ιδέα του αθλητισμού.
Κατακλείδα: σε τέτοιες περιπτώσεις βέβαια υπάρχει αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ αθλητισμού και πρωταθλητισμού».   

Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΜΟΥ: Καλό είναι να μη διατυπώνουμε κάτι με υπερβολή, αλλά με μέτρο. Λίγες σχετικά είναι οι περιπτώσεις όπου πρέπει να πούμε την άποψή μας με  υπερβολή, πχ στην  περίπτωση άσκησης βίας και ιδίως σε παιδιά, σε περίπτωση εξόφθαλμης αδικίας κλπ.

==========

Τα ιστολόγιά μου

Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)