16) Τρόποι ανάπτυξης των σκέψεών μας

Τρόποι ανάπτυξης των σκέψεών μας

1) Ο κλιμακωτός τρόπος (ή πυραμίδα):

-Τις σκέψεις μας μπορεί να τις ξεκινήσουμε γράφοντας στην αρχή μια ‘απλοϊκή’, ‘ασήμαντη’ και πολύ γνωστή (κοινότυπη) θεματική πρόταση, πχ «βία υπήρχε πάντα». Αυτή όμως μπορεί να μας βοηθήσει και να αποτελέσει το έναυσμα για συνθετότερες σκέψεις, για μεταπήδηση σε άλλες σπουδαιότερες πλευρές. Δηλαδή σε πλευρές όπου αυτά που θα πούμε δεν είναι τόσο γνωστά, τόσο κοινότυπα. Πχ:

-Παράγραφος 1^η: Βία υπήρχε πάντα. Τη βρίσκουμε στην αρχαιότητα με τη μορφή της δουλείας, στον μεσαίωνα με την Ιερά Εξέταση, στην μετέπειτα εποχή και μέχρι σήμερα με την αποικιοκρατία, το δουλεμπόριο, με το φασισμό, ναζισμό, σταλινισμό, παναμερικανισμό και παντουρκισμό, κλπ. κλπ. Βία δυστυχώς υπήρχε πάντα και αυτό οφείλεται σε πολλές αιτίες.

-Παράγραφος 2^η: Τη δουλεία στην αρχαιότητα την υπέβαλαν οικονομικοί λόγοι. Το φανατισμό της Ιεράς Εξέτασης στον μεσαίωνα, θρησκευτικοί λόγοι. Την κτηνωδία του ναζισμού οικονομικοί και ιδεολογικοί. Όλοι όμως οι λόγοι μπορούν να αναχθούν σε δυο.

-Παράγραφος 3^η: Αυτό μας αποδεικνύουν και τα προηγούμενα παραδείγματα και τα σημερινά. Τι άλλο ήταν οι θρησκευτικοί λόγοι στον μεσαίωνα από ιδεολογικοί; σε ποιους λόγους παρά οικονομικούς οφείλονταν οι φυλετικές διακρίσεις, που επικρατούσαν μέχρι πριν λίγα χρόνια στη Νότια Αφρική;

-Παράγραφος 4^η: Πολλοί όμως ανάγουν τους λόγους, τις αιτίες δηλαδή, σε μια και μόνο: Σε ιδεολογικούς λόγους, στην ιδεολογία. Άλλοι αντίθετα, τους ανάγουν σε οικονομικούς, στην υλική και μόνον διάσταση.

-Παράγραφος 5^η με το γενικό συμπέρασμα: Ανεξάρτητα όμως από το ποια από τις δυο παραπάνω θεωρίες κατέχει την αλήθεια, ένα είναι το συμπέρασμα για τον σημερινό μέσο άνθρωπο, για τον πολίτη του κόσμου: Οικονομικοί και ιδεολογικοί λόγοι είναι οι αιτίες του βασανισμού του και της ταλαιπωρίας του, της καταδυνάστευσής του από συνανθρώπους του.

Παράγραφος 6^η (επίλογος): Του μένει τελικά, σε σχέση με τους προγόνους του η πικρή γεύση ότι αυτός κατέχει την αλήθεια που βιώνει, και ότι έχει το αναφαίρετο δικαίωμα για προσπάθεια και ελπίδα. Να δει ίσως κάποτε καλύτερες μέρες. Να ζήσουν έστω οι απόγονοί του σε ένα κόσμο χωρίς αυτές τις σκληρές και άκαρδες αιτίες.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο παραπάνω τρόπος ανάπτυξης σκέψεων ονομάζεται κλιμακωτός (ή πυραμίδα) και οδεύει από τα ασήμαντα , από τα κοινότυπα, προς τα σπουδαία (από τα απλά προς την κορυφή).

2) Η Αντίστροφη πυραμίδα:

- Οδεύουμε από τα σημαντικά προς τα ασήμαντα. Έστω το εξής πρόχειρο σκαρίφημα:

-Παράγραφος 1^η: Πολλοί ανάγουν τους λόγους, τις αιτίες δηλαδή, που υπάρχει πάντοτε βία σε μια και μόνο: Σε ιδεολογικούς λόγους, στην ιδεολογία είτε φυλετική, είτε θρησκευτική, είτε πολιτική. Άλλοι αντίθετα, τους ανάγουν σε οικονομικούς, στην υλική και μόνον διάσταση.

-Παράγραφος 2^η: Τη δουλεία στην αρχαιότητα, για παράδειγμα, την υπέβαλαν οικονομικοί λόγοι. Το φανατισμό της Ιεράς Εξέτασης στον μεσαίωνα, θρησκευτικοί λόγοι. Την αποικιοκρατία, από την αναγέννηση και μετά, και πάλι οικονομικοί. Την κτηνωδία του ναζισμού στην πιο πρόσφατη εποχή, κυρίως ιδεολογικοί, όπως και τη βαρβαρότητα του σταλινισμού.

-Παράγραφος 3η: Βία δυστυχώς υπήρχε πάντα. Τη βρίσκουμε σε όλες τις εποχές από προϊστορία ακόμα, τη συναντάμε στην αρχαιότητα, στο μεσαίωνα, στην αναγέννηση, στη μετέπειτα εποχή και μέχρι και σήμερα, με αυτήν ή εκείνη τη μορφή, με αυτόν ή εκείνον τον μανδύα.

-Παράγραφος 4^η με το γενικό συμπέρασμα: Ανεξάρτητα όμως από το ποια από τις δυο παραπάνω θεωρίες κατέχει την αλήθεια, ένα είναι το συμπέρασμα για τον σημερινό μέσο άνθρωπο, για τον πολίτη του κόσμου: Οικονομικοί και ιδεολογικοί λόγοι είναι οι αιτίες του βασανισμού του και της ταλαιπωρίας του, της καταδυνάστευσής του από συνανθρώπους του.

Παράγραφος 5^η (επίλογος): Του μένει τελικά, σε σχέση με τους προγόνους του η πικρή γεύση ότι αυτός κατέχει την αλήθεια που βιώνει, και ότι έχει το αναφαίρετο δικαίωμα για προσπάθεια και ελπίδα. Να δει ίσως κάποτε καλύτερες μέρες. Να ζήσουν έστω οι απόγονοί του σε ένα κόσμο χωρίς αυτές τις σκληρές και άκαρδες αιτίες.

======

Τα ιστολόγιά μου

• Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη)         = για μαθητές   
• Μαθήματα για την έκθεση λυκείου                                             = για μαθητές
• θέματα για τις πανελλήνιες εξετάσεις                                          = για μαθητές  
• Συλλογισμοί
• είδη παραγράφων
• ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
• ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
• Κειμενικά είδη
• Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
• Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
• A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
• Λογική 2 (Logic 2)
• Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς